سونوگرافی IUGR برای نظارت بر محدودیت رشدجنین کاربرد بسیار زیادی دارد در این صفحه به چگونگی انجام، انواع آن و معرفی مرکزی که این تست را در تهران انجام دهد خواهیم پرداخت.
محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) چیست؟
هنگامیکه جنین در رحم رشد بسیار کمتری نسبت به حالت طبیعی داشته باشد (کوچک‌تر از آن چیزی است که برای سن حاملگی یعنی تعداد هفته‌های بارداری باید باشد) محدودیت رشد یا IUGR اتفاق می افتد. این محدودیت رشد می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که مهم ترین آن ها می تواند برخی مشکلات مادر مانند دیابت پیشرفته، کم خونی داسی شکل، سوء تغذیه و برخی عفونت های منتقل شده از مادر به جنین باشند.
همچنین برخی عوامل خطر مانند بیماری های کلیوی، قلبی، فشار خون بالا، مصرف دخانیات و برخی داروها می توانند از عوامل تاثیر گذار محدودیت رشد باشند. این اختلال می تواند باعث کمبود اکسیژن و همچنین عدم دریافت مواد غذایی کافی و مناسب برای جنین باشد و ممکن است زایمان را دچار چالش کند و امکان زایمان طبیعی وجود نداشته باشد.
محدودیت رشد جنین چقدر رایج است؟
حدود 10 درصد از تمام بارداری ها را تحت تاثیر قرار می دهد اما باید بدانید که جنین ها با سرعت های مختلفی رشد می کنند و گاهی اندازه کوچک یه جنین به معنای داشتن IUGR نیست و باید با تست های تشخیصی به صورت کامل ارزیابی شود.
درباره سونوگرافی جهت تعیین وجود ساک حاملگی هم بدانید.
انواع محدودیت رشد داخل رحمی
به صورت کلی دو نوع مختلف محدودیت رشد داخل رحمی وجود دارد که عبارتند از:
IUGR متقارن یا اولیه
تمام اعضاء و اندام های داخلی جنین اندازه کوچک تری دارند و شامل محدودیت رشد هستند، که این نوع 20 تا 25 درصد از کل محدودیت رشد داخل رحمی را شامل می شود.
نامتقارن یا ثانویهIUGR
این نوع، سر و مغز جنین اندازه طبیعی دارد اما شکم کوچک تر است که این نوع از IUGR حدود 80 درصد از کل محدودیت رشد داخل رحمی را شامل می شود.
دلایل محدودیت رشد جنین
دلایل احتمالی این اختلال می تواند شامل مشکلی در جفت یا بند ناف باشد و از آنجایی که این اندام وظیفه انتقال مواد مغذی، اکسیژن و خون به جنین را بر عهده دارند. در صورتیکه این اندام وظیفه خود را به خوبی نتواند انجام دهد و جنین مقادیر کافی از آن ها را دریافت نکند محدودیت در رشد ایجاد می شود و جنین از سن خود کوچک تر رشد می کند.
جنین می تواند به این اختلال مبتلا شود اگر شامل موارد زیر باشد:
چند قلویی
ناهنجاری های جفت و بند ناف
وجود فرزندی دیگر با این اختلال
فشار خون بالا و یا بیماری قلبی
مصرف مواد مخدر و الکل
مبتلا به بیماری خود ایمنی
بیماری کلیوی
سوء تغذیه و کم خونی
کم خونی داسی شکل
مصرف داروهای ضد تشنج
دیابت پیشرفته
عفونت هایی مانند سرخچه، سیفلیس، سیتومگالوویروس (CMV) یا توکسوپلاسموز
اختلالات مادرزادی یا ژنتیکی مانند سندروم دان یا تریزومی 21
عفونت هایی انتقالی از مادر به جنین
درمورد شکاف لب و شکاف کام بیشتر بدانید
علائم محدودیت رشد داخل رحمی
معمولا خانم ها علائمی از کوچک تر بودن جنین نسبت به سن حاملگی ندارند و حتی اگر خانم بارداری احساس کند که کمی شکم کوچک تری دارد باز هم فقط پزشک می تواند این اختلال را تشخیص دهد.
تشخیص محدودیت رشد داخل رحمی
محدودیت رشد داخل رحمی با توجه به سن دقیق بارداری و تاریخ زایمان که بر اساس اولین روز آخرین قاعدگی (LMP) و با انجام سونوگرافی سه ماهه اول قابل تشخیص است. در حقیقت با این اطلاعات IUGR با روش های زیر قابل تشخیص است:
اندازه گیری ارتفاع فوندال رحم
اندازه گیری فاصله استخوان شرمگاهی تا بالای رحم یا همان اندازه برآمدگی جنین در رحم که باید با سن حاملگی تطابق داشته باشد.
قد فندال بر حسب سانتی است و باید تقریبا به همان عددی باشد که در هفته های بارداری هستید. یعنی اگر در هفته 32 بارداری هستید، باید حدود 32 سانتی متر باشد و اگر حداقل 4 سانتی متر کمتر باشد (28 سانتی متر) مشکوک به این اختلال است.
سونوگرافی
اگر پزشک مشکوک به IUGR باشد، نیاز است برای بررسی های بیشتر سونوگرافی های اضافی برای ارزیابی بهتر رشد جنین در طول بارداری انجام شود.
یکی از روش های اصلی برای تشخیص این اختلال است که به کمک آن می توانند سر و شکم جنین را اندازه گیرند و با نمودار رشد آن ها را مقایسه کنند تا اندازه و وزن جنین تخمین زده شود.
سونوگرافی همچنین می تواند میزان مایع آمنیوتیک اطراف جنین را اندازه گیری کند و اگر این مایع بسیار کم باشد ممکن است نشان دهنده وجود این اختلال باشد.
درمورد سونوگرافی بارداری بیشتر بدانید
سونوگرافی داپلر
سونوگرافی داپلر در بارداری برای بررسی جریان خون از جفت از طریق بند ناف یا از طریق عروق خونی استفاده می شود. در صورتیکه گردش خون ضعیف باشد ممکن است نشان دهنده IUGR باشد.
آمنیوسنتز
آمنیوسنتز می تواند به تعیین علل مادرزادی IUGR کمک کند. پزشک یک سوزن را از طریق پوست وارد رحم می کند تا نمونه ای از مایع آمنیوتیک جمع آوری کند سپس از نظر بی نظمی مورد آزمایش قرار می گیرد.
اندازه گیری وزن
در مراجعات مادر، پزشک وزن مادر را اندازه و بررسی می کند و در صورتیکه افزایش وزنی نباشد به این معناست که مشکلی در میزان رشد جنین وجود دارد و برررسی های لازم باید انجام شود.
مانیتورینگ جنین
با استفاده از قراردادن الکترودهایی بر روی سطح شکم مادر ضربان قلب جنین و الگوی آن را با استفاده از یک مانیتور بررسی می کنند.
آیا محدودیت رشد جنین باعث زایمان زودرس می شود؟
این اختلال معمولا باعث زایمان زودرس نمی شود، اما اگر رشد جنین متوقف شده باشد و یا مشکلاتی در جفت یا بند ناف وجود داشته باشد ممکن است پزشک زایمان زودرس و سزارین را توصیه کند.
کلام آخر
محدودیت رشد داخل رحمی به این معناست که جنین به اندازه سن بارداری (هفته های بارداری) رشد نکرده است و کوچک تر است و می تواند دلیل آن ناهنجاری های جفت و بند ناف، کم خونی داسی شکل و سایر موارد دیگر باشد که برای تشخیص آن روش های مختلفی وجود دارد که یکی از اصلی ترین های آن سونوگرافی است. البته باید این نکته را هم توجه کرد که کوچک تر بودن جنین همیشه به معنای IUGR نیست و باید حتما با سونوگرافی بررسی شود.
اگر قصد انجام سونوگرافی در محدود اکباتان را دارید، می توانید این تست را در مرکز تصویربرداری اکباتان با سرپرستی دکتر بهنام غیاثوند انجام دهید
