در دوران بارداری، بدن دچار تغییرات مختلفی می‌شود که می‌تواند به افزایش واریس منجر شود. در این مقاله به علل و راهکارهای پیشگیری از واریس می‌پردازیم.
علت افزایش واریس در دوران بارداری: آنچه باید بدانید
واریس یا همان رگهای واریسی به تورم و گشاد شدن رگهای خونی به ویژه در پاها اطلاق می‌شود. این حالت به‌طور معمول به‌دلیل ضعف دیواره‌های رگ‌ها و نارسایی دریچه‌های وریدی رخ می‌دهد که خون را به قلب بازمی‌گردانند. در دوران بارداری، تغییرات مختلفی در بدن رخ می‌دهد که احتمال بروز واریس را افزایش می‌دهد. واریس یا رگهای واریسی به‌ویژه در نواحی پاها، لگن و حتی ناحیه تناسلی بیشتر دیده می‌شوند. این وضعیت به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی بدن زنان باردار و فشارهایی که بر روی سیستم وریدی وارد می‌شود، رخ می‌دهد. برای درک بهتر این مسئله، باید به دلایل اصلی افزایش واریس در بارداری بپردازیم:
افزایش حجم خون
یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش واریس در دوران بارداری، افزایش حجم خون است. بدن زنان باردار به‌طور طبیعی مقدار بیشتری خون تولید می‌کند تا نیازهای جنین در حال رشد را تأمین کند. این افزایش حجم خون فشار بیشتری بر رگ‌ها و به ویژه بر وریدهای پاها وارد می‌کند. وریدها مسئول بازگشت خون از پاها به قلب هستند و این افزایش حجم خون می‌تواند به تورم و گشادشدگی وریدها منجر شود که در نهایت به شکل واریس ظاهر می‌شود.
تغییرات هورمونی
هورمون‌های بارداری، به ویژه پروژسترون، نقش مهمی در بروز واریس دارند. پروژسترون عضلات دیواره‌های وریدها را شل کرده و باعث کاهش قدرت انقباض آنها می‌شود. این وضعیت باعث می‌شود که جریان خون در وریدها کندتر شده و رگ‌ها گشاد شوند. گشادشدگی وریدها می‌تواند به تورم و برجستگی آنها منجر شود که یکی از علائم واریس است.
فشار رحم بر روی رگ‌ها
با پیشرفت دوران بارداری و رشد جنین، رحم به‌تدریج بزرگ‌تر می‌شود و به رگهای لگن و قسمت پایینی شکم فشار وارد می‌کند. این فشار می‌تواند جریان خون را در رگهای بزرگ که خون را از پاها به قلب برمی‌گردانند، مختل کند. وقتی جریان خون مختل شود، خون در رگهای پاها تجمع می‌کند و باعث گشادشدگی و تورم این رگ‌ها می‌شود که در نهایت منجر به واریس می‌شود.
ایستادن طولانی‌مدت
ایستادن طولانی‌مدت و یا فعالیت‌هایی که نیاز به ایستادن مداوم دارند، می‌توانند به تشدید واریس در دوران حاملگی منجر شوند. در این حالت، خون در وریدهای پاها تجمع پیدا می‌کند و بازگشت آن به قلب دشوار می‌شود. این وضعیت باعث افزایش فشار در وریدها و ایجاد یا تشدید واریس می‌شود.
وراثت و عوامل ژنتیکی
وراثت نیز نقش مهمی در بروز واریس در دوران بارداری دارد. اگر یکی از اعضای خانواده سابقه واریس داشته باشد، احتمال بروز واریس در بارداری بیشتر می‌شود. ژنتیک می‌تواند بر ضعف دیواره‌های وریدی و دریچه‌های آنها تأثیر بگذارد و در نتیجه باعث گشادشدگی رگ‌ها در دوران حاملگی شود.
افزایش وزن
افزایش وزن در دوران حاملگی یکی از عوامل مهم در ایجاد و تشدید واریس است. هرچه وزن بدن بیشتر شود، فشار بیشتری بر روی پاها و سیستم وریدی وارد می‌شود. این فشار می‌تواند جریان خون را در وریدها مختل کرده و باعث تجمع خون در آنها شود که منجر به بروز واریس می‌شود.
کاهش فعالیت بدنی
بسیاری از زنان در دوران بارداری به دلیل ناراحتی‌های مختلف، کاهش تحرک و فعالیت بدنی را تجربه می‌کنند. کاهش فعالیت بدنی می‌تواند باعث کند شدن جریان خون در رگ‌ها شود و این کندی در نهایت به تجمع خون در وریدها و افزایش خطر بروز واریس منجر می‌شود.
راهکارهای کاهش واریس در دوران بارداری
اگرچه افزایش واریس در دوران حاملگی به‌طور کامل قابل پیشگیری نیست، اما با رعایت چند نکته می‌توان از شدت آن کاست یا از بروز آن جلوگیری کرد:
استفاده از جوراب‌های واریس
جوراب‌های فشاری مخصوص واریس می‌توانند به بهبود گردش خون در پاها کمک کنند. این جوراب‌ها فشار ملایمی بر روی رگهای پا وارد می‌کنند و باعث می‌شوند که خون به سمت قلب جریان یابد ولی استفاده مکرر از جوراب واریس عوارض ایجاد می کند .
تغییر وضعیت نشستن و خوابیدن
از نشستن طولانی مدت و از قرار دادن پاها روی هم اجتناب کنید، زیرا این وضعیت می‌تواند جریان خون را مسدود کند. همچنین بهتر است در هنگام خوابیدن، پاها را کمی بالاتر از سطح بدن قرار دهید تا جریان خون بهتر شود.
پیاده‌روی منظم
فعالیت‌های بدنی منظم مانند پیاده‌روی می‌تواند به بهبود گردش خون کمک کند و از تجمع خون در رگهای پا جلوگیری کند. سعی کنید روزانه زمان مشخصی را به پیاده‌روی اختصاص دهید.
نوشیدن آب کافی
مصرف آب به حفظ هیدراتاسیون بدن و بهبود گردش خون کمک می‌کند. کمبود آب می‌تواند منجر به غلیظ شدن خون شود که باعث فشار بیشتر بر روی رگهای وریدی می‌شود.
مصرف غذاهای غنی از فیبر
یبوست یکی از مشکلات شایع دوران بارداری است که می‌تواند فشار بر رگهای لگن را افزایش دهد و خطر واریس را بالا ببرد. مصرف غذاهای غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل می‌تواند به کاهش یبوست کمک کند و از فشار اضافی بر رگ‌ها جلوگیری کند.
آیا واریس بعد از بارداری از بین می‌رود؟
واریس بعد از بارداری ممکن است بهبود یابد، اما به طور کامل از بین نمی‌رود. در بسیاری از موارد، واریس‌های بارداری به دلیل افزایش فشار خون در عروق پا و تغییرات هورمونی ایجاد می‌شوند. پس از زایمان، با کاهش وزن و بازگشت جریان خون به حالت طبیعی، ممکن است برخی از واریس‌ها کوچک‌تر شوند و علائم آنها کاهش یابد، اما رگهای واریسی به طور کامل از بین نمی‌روند. برای مدیریت واریس‌ها بعد از بارداری، پزشک روش‌های درمانی مثل لیزرRF یا درمان‌های دیگر را توصیه می کند.
در مرکز اکباتان، درمان واریس با استفاده از روش لیزر RF توسط دکتر بهنام غیاثوند، با دقت بالا انجام می‌شود ، این روش یکی از روش‌های موثر و پیشرفته برای درمان واریس است که به کاهش علائم و بهبود ظاهر رگهای واریسی کمک می‌کند.
آیا واریس در بارداری خطرناک است؟
واریس در دوران حاملگی معمولاً خطرناک نیست و بیشتر یک مشکل ظاهری و ناراحت‌کننده است. با این حال، در برخی موارد ممکن است عوارضی ایجاد کند که نیاز به توجه پزشکی دارد.
عوارض نادر ولی ممکن واریس در بارداری شامل:
ترومبوفلبیت سطحی: التهاب و لخته شدن خون در وریدهای سطحی پا که می‌تواند درد و تورم ایجاد کند.
لخته شدن خون (ترومبوز وریدی عمقی): در موارد نادر، واریس می‌تواند خطر تشکیل لخته‌های خون را افزایش دهد که اگر این لخته‌ها به ریه‌ها منتقل شوند، می‌تواند عوارض جدی (آمبولی ریوی) ایجاد کند.
نتیجه‌گیری
واریس در دوران بارداری به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی بدن و همچنین فشارهای فیزیکی که بر روی وریدها وارد می‌شود، به‌ویژه در پاها و نواحی لگن شایع‌تر است. افزایش حجم خون، تغییرات هورمونی، فشار رحم بر روی رگ‌ها، ایستادن طولانی‌مدت و افزایش وزن از عوامل اصلی بروز واریس در دوران بارداری هستند.
