از کجا بفهمیم ستون فقرات دچار انحراف شده است یا خیر؟

علائم و نشانه‌های انحراف ستون فقرات

علائم و نشانه‌های انحراف ستون فقرات (مثل اسکولیوز یا سایر انواع انحراف) معمولاً به‌راحتی قابل‌تشخیص هستند .البته گاهی این نشانه‌ها خفیف‌اند و فقط با بررسی دقیق‌تر دیده می‌شوند. توجه به این علائم می‌تواند به شما کمک کند تا در صورت نیاز سریع‌تر برای بررسی و درمان اقدام کنید.

علائم ظاهری که باید دقت کنید

تفاوت ارتفاع شانه‌ها: اگر یکی از شانه‌ها بالاتر یا پایین‌تر از دیگری باشد می‌تواند نشانه‌ای از انحراف ستون فقرات باشد.
کجی لگن یا بدن: ممکن است لگن به یک طرف تمایل داشته باشد یا بدن کمی به یک سمت کج شود.
برجستگی پشت یا قفسه سینه: هنگام خم شدن به جلو اگر یک سمت پشت یا قفسه سینه برجسته‌تر به نظر برسد باید جدی گرفته شود.
عدم تقارن تیغه‌های شانه و دنده‌ها: گاهی یکی از تیغه‌ها برجسته‌تر یا فرو رفته‌تر است.

نشانه‌های بالینی و عملکردی

دردهای مزمن یا گهگاهی در کمر یا گردن: اگر بدون دلیل مشخصی این دردها را تجربه می‌کنید، بهتر است بررسی شود.
خستگی در عضلات پشت: گاهی بدن زود خسته می‌شود یا برای حفظ تعادل تلاش بیشتری می‌کند.
محدودیت در انجام حرکات یا کشش بدن: حس می‌کنید حرکت برخی بخش‌های بدن سخت‌تر یا دردناک شده است.
تغییر در نحوه راه رفتن: اگر متوجه شدید کمی لنگ می‌زنید یا راه رفتنتان تغییر کرده مهم است آن را بررسی کنید.

نشانه‌های متفرقه

نامرتب افتادن لباس روی بدن: اگر لباس‌ها و آستین‌ها نامتقارن می‌شوند یا از بدن تمایل دارند به یک سمت بیفتند، می‌تواند نشانه‌ای باشد.
در موارد شدید، مشکلات تنفسی: البته این مورد بیشتر در انحراف‌های زیاد دیده می‌شود که بر قفسه سینه فشار وارد می‌شود.

روش‌های تشخیص انحراف در ستون فقرات

روش‌های تشخیص این عارضه از معاینه‌ی ساده‌ی بالینی گرفته تا تصویربرداری‌های پیشرفته پزشکی متنوع است که در ادامه به آن می پردازیم:

معاینه فیزیکی توسط پزشک

اولین قدم معمولاً معاینه فیزیکی است. پزشک وضعیت ایستادن و راه رفتن فرد را بررسی می‌کند، به تقارن شانه‌ها، لگن و قوس ستون فقرات نگاه می‌کند و گاهی از بیمار می‌خواهد خم شود تا پشت او بهتر قابل مشاهده باشد. یکی از تست‌های ساده در این مرحله، تست آدامز (Adams Forward Bend Test) است که در آن فرد به جلو خم می‌شود تا هرگونه برجستگی یا عدم تقارن نمایان شود.

عکسبرداری ساده (رادیوگرافی)

رادیوگرافی (X-ray) اصلی‌ترین و دقیق‌ترین روش تشخیصی برای دیدن انحراف ستون فقرات است. با عکس‌برداری از بالا تا پایین ستون فقرات، زاویه‌ی انحراف (مثل زاویه Cobb در اسکولیوز) اندازه‌گیری می‌شود و شدت و نوع انحراف به‌وضوح مشخص می‌گردد.

تصویربرداری های پیشرفته

در موارد خاص یا برای بررسی دقیق‌تر ممکن است پزشک روش‌های پیشرفته‌تری را توصیه کند:
MRI (ام‌آرآی): وقتی شک به مشکلات عصبی یا دیسک وجود دارد، یا لازم باشد بافت‌های نرم اطراف ستون فقرات مانند نخاع و اعصاب بررسی شوند.
CT Scan: در موارد خاص برای ارزیابی دقیق‌تر ساختار استخوانی.

اسکن سه‌بعدی بدن

در برخی مراکز تخصصی‌تر از دستگاه‌های اسکن سه‌بعدی استفاده می‌شود تا نمای دقیق‌تری از وضعیت بدنی و ستون فقرات شخص به‌دست آید. این روش غیرتهاجمی و سریع است.

آزمایشات عملکردی و عضلانی

پزشک ممکن است قدرت عضلات، انعطاف‌پذیری و سایر عملکردهای بدن را نیز بررسی کند تا تأثیر انحراف بر بدن مشخص شود.

قدم بعدی بعد از دریافت جواب

بعد از انجام تصویربرداری قدم بعدی این است که پزشک متخصص تصاویر را دقیق بررسی و تفسیر کند تا شدت و نوع انحراف ستون فقراتتان مشخص شود. معمولاً گزارشی از رادیولوژی دریافت می‌کنید و با این اطلاعات به پزشک ارتوپد یا فوق تخصص ستون فقرات مراجعه خواهید کرد. پزشک با توجه به نتایج عکس‌ها و وضعیت بالینی شما مثل سن، شدت درد و میزان آزادی حرکت در مورد مسیر درمان تصمیم می‌گیرد. این مسیر می‌تواند شامل معاینات دوره‌ای، ورزش درمانی، استفاده از بریس یا قوزبند، درمان دارویی یا حتی جراحی باشد. نهایتاً آموزش‌هایی در خصوص سبک زندگی صحیح و مراقبت از ستون فقرات هم از سوی تیم درمان به شما ارائه می‌شود تا بهترین نتیجه را بگیرید و بتوانید وضعیت سلامتی خود را بهتر مدیریت کنید.

روش های درمان

برای درمان این عارضه پزشکان بسته به نوع، شدت و محل انحراف راهکارهای مختلفی را پیشنهاد می‌کنند.‌ در موارد خفیف معمولاً پیگیری دقیق و انجام ورزش‌های مخصوص برای تقویت عضلات پشت کفایت می‌کند و گاهی هم آموزش نحوه‌ی صحیح نشستن و ایستادن اهمیت پیدا می‌کند. اگر انحراف رو به پیشرفت باشد یا در نوجوانان هنوز رشد استخوانی کامل نشده باشد ممکن است استفاده از بریس یا قوزبند توصیه شود تا جلوی شدت گرفتن انحراف گرفته شود. در موارد متوسط تا شدید که درد یا محدودیت حرکتی جدی وجود دارد فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی زیر نظر متخصص انجام می‌شود و هدف کاهش درد و بهبود عملکرد بدن است. اگر انحراف ستون فقرات شدید باشد یا تاثیر منفی جدی روی سلامت فرد بگذارد جراحی مطرح می‌شود تا با اصلاح موقعیت استخوان‌ها و تثبیت ستون فقرات از پیشرفت آسیب جلوگیری کنند. تمام این اقدامات با هدف کاهش علائم، جلوگیری از پیشرفت بیماری و ارتقای کیفیت زندگی انجام می‌شود و انتخاب بهترین روش درمانی همواره با نظر پزشک و بر اساس شرایط فردی بیمار خواهد بود.