چرخش لگن چه علائمی دارد و از کجا بفهمیم لگن ما چرخیده است؟
چرخش لگن چه علائمی دارد و از کجا بفهمیم لگن ما چرخیده است؟
تیم تولید محتوایی ایران نوبت
چرخش لگن چه علائمی دارد و از کجا بفهمیم لگن ما چرخیده است؟ چرخش پلویک می‌تواند باعث درد کمر و تغییر فرم بدن شود. در این مقاله علائم و روش‌های درمان آن را بررسی می‌کنیم.
بررسی علائم و نشانه‌های چرخش لگن
انحراف لگن یکی از ناهنجاری‌های حرکتی شایع است که به‌طور مستقیم بر وضعیت بدن نحوه‌ی راه رفتن و سلامت ستون فقرات تأثیر می‌گذارد و به عنوان پایه‌ی تعادل بدن بین ستون فقرات و اندام‌های تحتانی قرار دارد و نقش مهمی در انتقال نیرو و حفظ راستای طبیعی بدن ایفا می‌کند. زمانی که از موقعیت طبیعی خود خارج می‌شود و به جلو یا عقب می‌چرخد این تعادل ظریف به هم می‌ریزد و به مرور زمان پیامدهای متعددی در بدن ایجاد می‌کند.
در مراحل اولیه انحراف پلویک معمولاً بدون درد یا علامت خاصی است اما با گذشت زمان می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند کمردرد مزمن درد در باسن یا زانو احساس سنگینی در پاها خستگی زودرس هنگام ایستادن یا راه رفتن و حتی تغییر در فرم بدن شود. بسیاری از افراد به‌ویژه کسانی که مدت زیادی پشت میز می‌نشینند یا فعالیت بدنی نامتعادلی دارند دچار درجاتی از این ناهنجاری هستند بدون آنکه از وجود آن آگاه باشند.
عدم توجه به کج شدن پلویک می‌تواند به مرور موجب فشارهای نامتقارن بر مهره‌های کمری و مفاصل ران شود و در نهایت به دردهای مزمن و کاهش عملکرد حرکتی منجر گردد. از سوی دیگر تشخیص زودهنگام این وضعیت به کمک فیزیوتراپیست یا پزشک متخصص امکان اصلاح کامل و بازگرداندن تعادل بدن را فراهم می‌کند.
انواع چرخش لگن
انحراف پلویک زمانی رخ می‌دهد که استخوان‌های لگن از تراز طبیعی خود نسبت به ستون فقرات یا استخوان ران خارج شوند. این وضعیت ممکن است به سه شکل اصلی دیده شود که هرکدام ویژگی‌ها علائم و علت‌های خاص خود را دارند.
انحراف پلویک به جلو (Anterior Pelvic Tilt)
در این حالت بخش جلویی لگن پایین‌تر از قسمت پشتی قرار می‌گیرد. معمولاً این وضعیت به دلیل نشستن طولانی‌مدت ضعف عضلات شکم و سفتی بیش از حد عضلات کمر به وجود می‌آید. افرادی که دچار این نوع انحراف هستند اغلب قوس کمرشان بیش از حد طبیعی است شکمشان جلو آمده و باسن به سمت عقب و بیرون متمایل می‌شود. درد در قسمت پایین کمر از علائم شایع این نوع انحراف است و معمولاً با احساس فشار یا خستگی در ناحیه کمری همراه می‌شود.
انحراف پلویک به عقب (Posterior Pelvic Tilt)
در این نوع بخش پشتی لگن پایین آمده و قسمت جلویی آن بالاتر قرار می‌گیرد. این وضعیت معمولاً در افرادی دیده می‌شود که مدت طولانی می‌ایستند یا حالت بدنی گرد و شانه‌های افتاده دارند. ضعف در عضلات همسترینگ و سرینی از عوامل مؤثر در بروز آن است. فرد مبتلا معمولاً دارای کمر صاف و کاهش انحنای طبیعی ستون فقرات است و ممکن است درد یا سفتی در ناحیه تحتانی کمر و حتی زانوها احساس کند. به‌مرور زمان این وضعیت می‌تواند باعث محدودیت حرکتی در ناحیه لگن و کاهش انعطاف‌پذیری بدن شود.
انحراف پلویک به طرفین (Lateral Pelvic Tilt)
در این وضعیت لگن به سمت راست یا چپ متمایل می‌شود و بدن از تعادل خارج می‌گردد. معمولاً علت آن استفاده نابرابر از پاها اسکولیوز خفیف ستون فقرات یا ایستادن طولانی با تکیه بر یک پا است. افرادی که دچار این حالت هستند معمولاً احساس می‌کنند یکی از پاهایشان کوتاه‌تر از دیگری است یا در هنگام راه رفتن بدنشان به یک سمت متمایل می‌شود. علاوه بر این درد در مفصل ران تفاوت در ارتفاع شانه‌ها و احساس عدم تقارن در لگن از دیگر نشانه‌های رایج در این نوع انحراف است.
علت‌های شایع
نشستن طولانی‌مدت
وقتی برای ساعات طولانی پشت میز یا فرمان ماشین می‌نشینیم عضلات سرینی و همسترینگ ضعیف می‌شوند و در مقابل عضلات خم‌کننده‌ی ران کوتاه می‌گردند. این عدم تعادل عضلانی باعث کشش پلویک به جلو می‌شود.
ضعف عضلات مرکزی
عضلات مرکزی (شکم، کمر، کف پلویس) ستون اصلی کنترل پلویس هستند. ضعف در این ناحیه موجب می‌شود که از تعادل خارج شود.
تفاوت در طول پاها
کوتاه‌تر بودن یکی از پاها حتی به اندازه چند میلی‌متر می‌تواند موجب چرخش جبرانی شود.
وضعیت‌های غلط بدن
ایستادن با تکیه بر یک پا خوابیدن طولانی روی یک سمت بدن یا حمل بار در یک دست از عوامل مهم ایجاد چرخش هستند.
مشکلات ساختاری یا آسیب‌ها
برخی افراد به دلیل آسیب قدیمی در پلویس یا اسکولیوز مستعد انحراف پلویک هستند.
مهم‌ترین علائم هشداردهنده
درد در ناحیه‌ی پایین کمر و باسن به دلیل فشار نامتقارن بر مهره‌ها و مفصل خاجی-ایلیاک.
تفاوت در ارتفاع شانه‌ها یا پلویس هنگام ایستادن جلوی آینه ممکن است یکی از سمت‌ها پایین‌تر باشد.
تغییر شکل بدن در چرخش قدامی شکم جلو آمده و قوس کمر افزایش می‌یابد. در چرخش خلفی کمر صاف و بدن خمیده دیده می‌شود.
احساس کوتاهی یک پا گاهی جابه‌جایی پلویک باعث می‌شود فرد احساس کند یک پا کوتاه‌تر است.
درد در ران یا زانو به علت انتقال نادرست نیرو از پلویس به اندام‌های تحتانی.
محدودیت حرکتی به‌ویژه هنگام خم شدن اسکوات یا چرخش تنه.
از کجا بفهمیم لگن ما چرخیده است؟
تست آینه‌ای: جلوی آینه بایستید و وضعیت پلویس را از دو سمت بررسی کنید. اگر یک قسمت پایین‌تر یا جلوتر است احتمال چرخش وجود دارد.
لمس برجستگی‌ها: انگشتان را روی برجستگی استخوانی جلوی پلویس بگذارید. اگر یکی جلوتر یا پایین‌تر است نشانه‌ی چرخش است.
بررسی قوس کمر: در حالت ایستاده اگر شکم جلو آمده و کمر قوس زیادی دارد احتمال چرخش قدامی است. در صورت صاف بودن کمر چرخش خلفی محتمل‌تر است.
آزمایش درازکش: روی زمین بخوابید. اگر یک پا بالاتر است یا کف پاها هم‌تراز نیستند احتمال چرخش وجود دارد.
روش‌های تشخیص
تشخیص دقیق جابه‌جایی پلویک باید توسط متخصص فیزیوتراپی یا ارتوپد انجام شود. روش‌های مختلفی برای ارزیابی این وضعیت وجود دارد که در ادامه مهم‌ترین آنها را بررسی می‌کنیم:
ارزیابی وضعیت ایستاده (Postural Assessment)
فیزیوتراپیست بدن را از جلو پشت و پهلو بررسی می‌کند تا تعادل را نسبت به شانه‌ها و زانوها مشخص شود. در این مرحله تراز استخوان‌های خاصره (Iliac crest) و برجستگی‌های قدامی (ASIS) مقایسه می‌شوند.
لمس استخوانی و اندازه‌گیری تقارن
در این روش درمانگر با لمس نقاط استخوانی پلویک ASIS و PSIS و استفاده از ابزارهایی مانند سطح‌سنج بدن (Plumb line) یا اسکولیومتر میزان انحراف را اندازه‌گیری می‌کند.
تست‌های عملکردی عضلات
فیزیوتراپیست قدرت و طول عضلات اصلی اطراف پلویس را ارزیابی می‌کند.
برای مثال:
کوتاهی عضلات خم‌کننده ران (Iliopsoas) با تست Thomas test مشخص می‌شود.
ضعف عضلات سرینی و همسترینگ با تست‌های حرکتی خاص ارزیابی می‌گردد
تست اندازه‌گیری طول پا (Leg Length Discrepancy Test)
در این آزمایش تفاوت واقعی یا ظاهری در طول پاها اندازه‌گیری می‌شود. تفاوت طول پاها می‌تواند باعث چرخش یا نتیجه‌ی جابه‌جایی پلویک باشد.
تصویربرداری پزشکی
در مواردی که ناهنجاری شدید است یا تشخیص دقیق لازم باشد از روش‌های تصویربرداری استفاده می‌شود:
عکس رادیولوژی: برای مشاهده‌ی موقعیت استخوان‌های پلویس، تقارن آنها و بررسی هم‌زمان عکس انحراف ستون فقرات جهت ارزیابی ارتباط بین جابه‌جایی پلویک و اسکولیوز.
ام آر آی یا سی تی اسکن: در صورت شک به آسیب بافت نرم مفصل خاجی-ایلیاک .
اسکن سه‌بعدی وضعیت بدن: ابزار مدرن برای ارزیابی دقیق زاویه پلویس وضعیت کل بدن.
تحلیل حرکت (Gait Analysis)
با استفاده از دوربین‌های حرکتی یا نرم‌افزارهای تخصصی الگوی راه رفتن بیمار بررسی می‌شود. تغییر زاویه در حین حرکت می‌تواند چرخش را آشکار کند.
تست‌های اختصاصی ستون فقرات
مانند Forward Bending Test یا Stork Test برای تشخیص ناپایداری مفصل خاجی-ایلیاک که معمولاً همراه با جابه‌جایی پلویک دیده می‌شود.
عوارض نادیده گرفتن
افزایش فشار بر مهره‌های کمری و بروز فتق دیسک
درد مزمن کمر و باسن
التهاب مفصل خاجی-ایلیاک
درد زانو مچ پا و حتی گردن به دلیل تغییر در محور بدن
کاهش تعادل و افزایش احتمال آسیب هنگام ورزش
راهکارهای درمان و اصلاح
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست با حرکات کششی تمرین‌های اصلاحی و درمان‌های دستی به بازگرداندن پلویس به موقعیت طبیعی کمک می‌کند.
تمرینات اصلاحی
با توجه به نوع چرخش تمرین‌های متفاوتی توصیه می‌شود.
برای چرخش قدامی Pelvic Tilt منقبض کردن شکم و چسباندن کمر به زمین.
کشش خم‌کننده ران (Hip Flexor Stretch).
تقویت عضلات سرینی (Glute Bridge).
برای چرخش خلفی کشش همسترینگ‌ها.
حرکت سوپرمن برای تقویت عضلات پشت.
کشش سبک عضلات شکم.
اصلاح سبک زندگی
ایستادن با توزیع وزن برابر روی دو پا
اجتناب از نشستن طولانی
تنظیم ارتفاع صندلی و میز
انتخاب تشک مناسب برای خواب
یوگا و پیلاتس
حرکاتی مانند «پل»، «گاو و گربه» و «کودک» در یوگا برای ایجاد تعادل مؤثرند. پیلاتس نیز باعث تقویت عضلات مرکزی می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم زیر وجود دارد مراجعه به متخصص ضروری است:
درد مداوم در پایین کمر
احساس تفاوت طول پا
گزگز یا بی‌حسی پاها
محدودیت حرکتی قابل‌توجه
جمع‌بندی
چرخش لگن یکی از ناهنجاری‌های حرکتی شایع است که می‌تواند بدون علائم واضح شروع شود اما در بلندمدت به مشکلاتی چون درد مزمن کمر تغییر وضعیت بدن و کاهش عملکرد حرکتی منجر شود. شناخت علائم بررسی وضعیت بدن و مراجعه به فیزیوتراپیست برای تشخیص دقیق بهترین راه پیشگیری و درمان است.
با رعایت اصول حرکتی، انجام تمرین‌های اصلاحی و تقویت عضلات مرکزی میتوان پلویک را به تعادل برگرداند و از عوارض بعدی جلوگیری کرد. در این زمینه مرکز تصویربرداری اکباتان با ارائه‌ی خدمات دقیق و تخصصی تصویربرداری از پلویس و ستون فقرات، همراهی قابل اعتماد برای سلامت حرکتی شما خواهد بود. برای دریافت مشاوره می توانید از طریق دکمه دریافت نوبت و یا از طریق شماره تماس 0214466606 اقدام کنید.
-چیست-و-چرا-اهمیت-دارد؟-1757411243.jpg "عوارض بلند مدت قوز کمر (کیفوز) چیست و چرا اهمیت دارد؟")
