ضایعه در ناحیه UOQ پستان آیا خطرناک است و چه اهمیتی دارد؟
ضایعه در ناحیه UOQ پستان آیا خطرناک است و چه اهمیتی دارد؟
تیم تولید محتوایی ایران نوبت
ضایعه در ناحیه UOQ پستان آیا خطرناک است و چه اهمیتی دارد؟ این مقاله به شما می‌گوید ضایعه چه زمانی جدی است و چطور می‌توان آن را به‌موقع تشخیص داد.
اهمیت ناحیه UOQ در آناتومی و پاتولوژی پستان
سینه یکی از اندام‌های مهم و پیچیده بدن زنان است که از بافت‌های غده‌ای چربی و همبند تشکیل شده و از نظر بالینی به چهار ربع تقسیم می‌شود:
ربع فوقانی خارجی (UOQ)
ربع فوقانی داخلی (UIQ)
ربع تحتانی خارجی (LOQ)
ربع تحتانی داخلی (LIQ)
در میان این بخش‌ها ناحیه فوقانی و بیرونی سینه یا همان UOQ (Upper Outer Quadrant) اهمیت ویژه‌ای دارد. این قسمت از نظر آناتومی بیشترین تراکم بافت غده‌ای را دارد و تا زیر بغل (Axilla) امتداد می‌یابد. به همین دلیل بیش از نیمی از توده‌ها و ضایعات در این ناحیه دیده می‌شوند.
ربع فوقانی خارجی شامل بخشی از دم اسپنس (Tail of Spence) است که ارتباط مستقیمی با غدد لنفاوی آگزیلاری دارد. همین ارتباط باعث می‌شود هرگونه ضایعه در ربع فوقانی خارجی از نظر تشخیصی اهمیت بالایی داشته باشد زیرا احتمال بدخیمی در این بخش بیشتر از سایر نواحی سینه است.
مطالعات معتبر از جمله پژوهشی که در Breast Cancer Research and Treatment (2023) منتشر شده نشان می‌دهد حدود ۴۵ تا ۵۱ درصد از موارد سرطان برست از همین ناحیه آغاز می‌شود. بنابراین آگاهی از ویژگی‌های ضایعه در ربع فوقانی خارجی شناخت روش‌های تشخیص و تمایز آن از توده‌های خوش‌خیم نقش بسیار مهمی در تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر سرطان برست دارد.
چرا ضایعات پستان در UOQ شایع‌تر هستند؟
دلایل متعددی باعث می‌شوند توده‌ها و تغییرات پاتولوژیک در این بخش بیشتر دیده شوند:
تراکم بالای غدد شیری فعال
ارتباط مستقیم با سیستم لنفاوی زیر بغل
اثر بیشتر هورمون‌های استروژن و پروژسترون در این قسمت
تغییرات فیبروکیستیک در دوران قاعدگی یا نزدیک یائسگی
تماس و فشار بیشتر لباس زیر یا حرکات دست که گاهی التهاب خفیف ایجاد می‌کند
به همین دلایل پزشکان در معاینه و سونوگرافی توجه ویژه‌ای به این ربع از برست دارند.
انواع ضایعات برست
ضایعات این ناحیه می‌توانند خوش‌خیم (غیرسرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند. تمایز بین این دو اهمیت بالینی زیادی دارد و بر اساس تصویربرداری و در صورت نیاز بیوپسی انجام می‌شود.
ضایعات خوش‌خیم (Benign Lesions)
اغلب توده‌ها خوش‌خیم هستند. از جمله شایع‌ترین آن‌ها:
فیبروآدنوم (Fibroadenoma): توده‌ای نرم قابل حرکت و بدون درد که معمولاً در زنان زیر ۳۵ سال دیده می‌شود.
در سونوگرافی حاشیه صاف و یکنواخت دارد. تنها در صورت رشد سریع یا تغییرات غیرطبیعی نیاز به نمونه‌برداری دارد.
کیست ساده: کیست‌ها در اثر تجمع مایع در مجاری شیری به‌وجود می‌آیند.در سونوگرافی به صورت ناحیه‌ای تیره و گرد با دیواره نازک دیده می‌شوند.در صورت بزرگ بودن یا دردناک شدن می‌توان آن‌ها را تخلیه کرد.
تغییرات فیبروکیستیک: یکی از شایع‌ترین علل درد و حساسیت در ربع فوقانی خارجی است.این تغییرات در اثر نوسانات هورمونی ایجاد می‌شوند و معمولاً خوش‌خیم هستند.
لیپوم و هماتوم: ضایعات چربی یا باقی‌مانده خون در اثر ضربه یا جراحی که معمولاً نیاز به درمان خاصی ندارند.
ضایعات بدخیم (Malignant Lesions)
هرچند تعداد کمتری از ضایعات ربع فوقانی خارجی بدخیم هستند، اما احتمال بروز سرطان در این ناحیه نسبتاً بالاست.
کارسینوم مجرایی مهاجم (IDC): شایع‌ترین نوع سرطان برست است.در سونوگرافی به‌صورت توده‌ای سفت با حاشیه نامنظم و سایه آکوستیک خلفی دیده می‌شود.
کارسینوم لوبولار (ILC):نوعی سرطان منتشر که گاهی بدون توده مشخص ظاهر می‌شود و نیاز به MRI دارد.
کارسینوم مجرایی درجا (DCIS): در مراحل اولیه و محدود به مجاری شیری است. معمولاً در ماموگرافی به صورت میکروکلسیفیکاسیون در ربع فوقانی خارجی دیده می‌شود.
درگیری غدد لنفاوی آگزیلاری:به علت مجاورت این ناحیه با زیربغل در صورت سرطان غدد لنفاوی به سرعت درگیر می‌شوند. بررسی دقیق آن‌ها در مرحله‌بندی بیماری ضروری است.
علائم ضایعات سینه
وجود توده سفت و غیرقابل حرکت
تغییر فرم یا فرورفتگی پوست
ترشح خونی از نوک سینه
تغییر رنگ یا ضخیم شدن پوست
تورم یا برجستگی زیر بغل
درد به‌تنهایی نشانه قطعی سرطان نیست اما اگر با علائم دیگر همراه باشد باید بررسی شود.
روش‌های تشخیص
تشخیص دقیق ضایعه در ناحیه فوقانی خارجی نقش مهمی در افتراق بین ضایعات خوش‌خیم و بدخیم دارد. برای این منظور مجموعه‌ای از روش‌های بالینی و تصویربرداری به‌کار می‌رود که هر کدام کاربرد خاصی دارند:
معاینه بالینی (Clinical Examination)
پزشک با لمس سینه، اندازه، قوام، مرزها و میزان تحرک ضایعه را بررسی می‌کند. در بسیاری از موارد توده‌های ربع فوقانی خارجی به‌دلیل موقعیت سطحی و دسترسی آسان‌تر در معاینه فیزیکی قابل لمس هستند.
سونوگرافی (Ultrasound)
سونوگرافی یکی از روش‌های اصلی تشخیص ضایعات برست به‌ویژه در خانم‌های جوان است زیرا در این سنین بافت سینه متراکم‌تر بوده و ماموگرافی ممکن است وضوح کمتری داشته باشد. سونوگرافی قادر است بین ضایعات جامد و کیستیک تمایز ایجاد کند و هیچ اشعه مضری ندارد.
ماموگرافی (Mammography)
ماموگرافی بهترین روش غربالگری برای زنان بالای ۴۰ سال است. این روش می‌تواند وجود کلسیفیکاسیون‌های ریز یا توده‌های با حاشیه نامنظم را که از نشانه‌های احتمالی سرطان هستند نشان دهد. ماموگرافی استاندارد باید شامل نمایی باشد که دم اسپنس و کل ربع فوقانی خارجی را در بر بگیرد.
ام آر آی (Breast MRI)
در ضایعات پیچیده چندکانونی یا مشکوک MRI دقت بالایی دارد. این روش برای ارزیابی وسعت درگیری بررسی پاسخ به درمان و تمایز بین بافت سالم و توموری استفاده می‌شود. MRI به‌ویژه در زنانی با سابقه خانوادگی سرطان برست یا ایمپلنت سیلیکونی کاربرد دارد.
نمونه‌برداری با سوزن (Core Needle Biopsy)
در صورتی‌که تصویربرداری وجود ضایعه مشکوک را نشان دهد نمونه‌برداری سوزنی انجام می‌شود. این روش تحت هدایت سونوگرافی انجام می‌گیرد و امکان بررسی سلولی و بافتی دقیق را فراهم می‌کند تا نوع ضایعه (خوش‌خیم یا بدخیم) مشخص شود.
وکیوم بیوپسی (Vacuum-Assisted Biopsy - VAB)
وکیوم بیوپسی پستان یکی از روش‌های پیشرفته و کم‌تهاجمی برای برداشت نمونه از ضایعات سینه است. در این روش، با استفاده از سوزن مخصوص و تحت هدایت سونوگرافی یا ماموگرافی نمونه‌های متعددی از ضایعه به‌صورت هم‌زمان برداشته می‌شود. این روش نسبت به بیوپسی سوزنی دقت بیشتری دارد زیرا حجم بیشتری از بافت را برای بررسی پاتولوژی فراهم می‌کند. در بسیاری از موارد به‌ویژه در ضایعات کوچک یا مشکوک در ربع فوقانی خارجی وکیوم علاوه بر تشخیص می‌تواند منجر به خارج کردن کامل ضایعه نیز شود. این ویژگی باعث شده است که وکیوم بیوپسی به‌عنوان یکی از بهترین روش‌های تشخیصی و درمانی ضایعات کوچک برست شناخته شود.
نقش غدد لنفاوی در ضایعات
غدد لنفاوی زیربغلی (Axillary lymph nodes) بخش مهمی از سیستم لنفاوی بدن هستند و نقش اساسی در تخلیه مایع لنف از بافت برست دارند. ناحیه فوقانی و بیرونی سینه به‌دلیل نزدیکی مستقیم به این غدد بیشترین ارتباط را با آن‌ها دارد. در ضایعات برست به‌ویژه موارد بدخیم سلول‌های سرطانی می‌توانند از طریق مسیرهای لنفاوی به این غدد منتقل شوند و آن‌ها نخستین محل درگیری در سرطان‌های ناحیه ربع فوقانی خارجی محسوب می‌شوند. ارزیابی دقیق غدد لنفاوی با سونوگرافی اهمیت زیادی دارد و باید عواملی مانند شکل غده ضخامت لایه کورتکس و وجود یا از بین رفتن هیلوم چربی بررسی شود. در موارد مشکوک تغییراتی مانند گرد شدن غده افزایش ضخامت کورتکس یا از بین رفتن مرکز چربی می‌تواند نشانه درگیری سرطانی باشد و انجام بیوپسی برای تشخیص قطعی توصیه می‌شود. تشخیص زودهنگام درگیری غدد لنفاوی در این ناحیه نقش مهمی در تعیین مرحله بیماری و انتخاب روش درمان مناسب دارد.
راهکار های درمان
ضایعات خوش‌خیم
پیگیری دوره‌ای هر ۶ تا ۱۲ ماه
تخلیه کیست در صورت درد
جراحی در صورت رشد سریع یا ظاهر غیرطبیعی
ضایعات بدخیم
جراحی (ماستکتومی جزئی یا کامل) بسته به وسعت
برداشتن غدد لنفاوی آگزیلاری در صورت درگیری
شیمی‌درمانی و پرتودرمانی
هورمون‌تراپی یا ایمونوتراپی بسته به نوع تومور
تفاوت تصویری ضایعات خوش‌خیم و بدخیم
پیشگیری و غربالگری ضایعات
خودآزمایی ماهیانه از سن ۲۰ سالگی
ماموگرافی سالانه از ۴۰ سالگی
مراجعه زودهنگام در صورت وجود سابقه خانوادگی
سبک زندگی سالم تغذیه متعادل، ورزش، پرهیز از مصرف چربی و الکل
نتیجه گیری
این ناحیه به‌دلیل تراکم بالای بافت غده‌ای و نزدیکی به غدد لنفاوی از نظر تشخیصی اهمیت زیادی دارد و هرگونه ضایعه در این قسمت باید با دقت بررسی شود. تشخیص نوع ضایعه با انجام سونوگرافی، ماموگرافی و در موارد لازم بیوپسی یا وکیوم بیوپسی امکان‌پذیر است. در مرکز رادیولوژی و سونوگرافی اکباتان این ارزیابی‌ها با استفاده از تجهیزات پیشرفته و توسط پزشکان متخصص انجام می‌شود. وکیوم بیوپسی نیز در این مرکز با دقت بالا و به‌صورت ایمن انجام می‌گیرد تا تشخیص نهایی با کمترین تهاجم ممکن صورت گیرد. تشخیص زودهنگام همیشه مؤثرترین گام برای حفظ سلامت سینه است. برای دریافت مشاوره می توانید از طریق دکمه دریافت نوبت و یا از طریق شماره تماس 0214466606 اقدام کنید.
